Như những con nhạn khôn ngoan giúp cả bày nhạn vượt lưới bay cao; cũng như thế, có những bậc cao minh có tu, có học, có trí tuệ cao vời, có khả năng dẫn dắt người đời người đời vượt thoát lưới tà.
Thế Tục Phẩm Pháp Cú Kinh đệ nhị thập nhất
世俗品法句經第二十一
Kinh Thoát Tục
Dịch từ kinh Pháp Cú trong Hán tạng
Kinh thứ 21
Phẩm này có 14 bài kệ. Thế tục đây là cuộc đời tục lụy (loka). Bài kệ thứ 4 đưa ra những hình ảnh về thế giới tục lụy: mọi hiện tượng đều mong manh như những chùm bọt nổi trên mặt nước, như những cơn mộng huyễn, như những hóa thành (maricika), và tâm ý ta thì lại như một con ngựa hoang chưa được điều phục. Bài thứ 8 đưa ra hình ảnh rất đẹp của những con nhạn khôn ngoan giúp cả bầy nhạn vượt lưới bay cao; cũng như thế, có những bậc cao minh có tu, có học, có trí tuệ cao vời, có khả năng dẫn dắt người đời vượt khỏi lưới tà. Đó là những người có mắt tuệ, phải hết lòng yểm trợ cho những nhóm người như thế. Ba bài kệ đầu nói tới sự cần thiết của con đường chánh đạo: phải giữ vững hướng đi, đừng bao giờ bỏ con đường lớn và bằng phẳng ấy để đi vào một lối nhỏ gập ghềnh. Trục xe đời sẽ gãy, vì thế mà mình không có cơ hội vượt thoát cõi sinh tử.
Bài kệ 1
Như xa hành đạo 如 車 行 道
Xả bình đại đồ 捨 平 大 途
Tùng tà kính bại 從 邪 徑 敗
Sanh chiết trục ưu 生 折 軸 憂
Một chiếc xe bỏ con đường lớn và bằng phẳng để đi vào một đường hẻm gập ghềnh ắt phải chịu cái khổ làm gãy trục xe.
Bài kệ 2
Ly Pháp như thị 離 法 如 是
Tùng phi pháp tăng 從 非 法 增
Ngu thủ chí tử 愚 守 至 死
Diệc hữu chiết hoạn 亦 有 折 患
Rời bỏ con đường chánh pháp cũng thế: những gì trái với đạo lý càng ngày càng lớn mạnh sẽ đưa người ngu phu tới chỗ chết. Đó là một thứ tai nạn gãy trục xe đời.
Bài kệ 3
Thuận hành chánh đạo 順 行 正 道
Vật tùy tà nghiệp 勿 隨 邪 業
Hành trụ ngọa an 行 住 臥 安
Thế thế vô hoạn 世 世 無 患
Vậy nên ta phải tiếp tục hành trì theo chánh đạo, đừng theo đuổi những công việc có tính cách trái với chánh pháp. Có như thế thì trong bốn tư thế đi, đứng, nằm và ngồi ta sẽ có sự an ổn và tai nạn sẽ không xảy tới, trong đời này cũng như trong các đời sau.
Bài kệ 4
Vạn vật như phao 萬 物 如 泡
Ý như dã mã 意 如 野 馬
Cư thế nhược huyễn 居 世 若 幻
Nại hà lạc thử 奈 何 樂 此
Những gì xảy ra trong cuộc đời đều mong manh như chùm bọt nổi trên mặt nước, trong khi ấy thì tâm ý của ta lại như một con ngựa hoang. Ở đời cái gì cũng (vô thường) như mộng huyễn, tại sao ta lại đi tìm lạc thú trong những gì mong manh ấy?
Bài kệ 5
Nhược năng đoạn thử 若 能 斷 此
Phạt kỳ thụ căn 伐 其 樹 根
Nhật dạ như thị 日 夜 如 是
Tất chí vu định 必 至 于 定
Nếu chặt đứt được gốc rễ của tham dục thì ngày cũng như đêm sẽ thành tựu được chánh định.
Bài kệ 6
Nhất thí như tín 一 施 如 信
Như lạc chi nhân 如 樂 之 人
Hoặc tùng não ý 或 從 惱 意
Dĩ phạn thực chúng 以 飯 食 眾
Thử bối nhật dạ 此 輩 日 夜
Bất đắc định ý 不 得 定 意
Dù đang thực tập bố thí, dù đang cung cấp thức ăn cho người, dù có tin rằng làm như thế là đang đem lại hạnh phúc cho người; nhưng nếu trong khi đang làm những công việc ấy mà tâm ý mình còn mang nặng những phiền não thì những hành động ấy cũng chưa đem lại được cho mình chánh định, ngày cũng như đêm.
Bài kệ 7
Thế tục vô nhãn 世 俗 無 眼
Mạc kiến đạo chân 莫 見 道 真
Như thiểu kiến minh 如 少 見 明
Đương dưỡng thiện ý 當 養 善 意
Trong cuộc đời, người có con mắt tuệ rất hiếm, cho nên ít ai thấy được cái chân thật của đạo lý. Vì vậy nếu có được một nhóm người còn sáng suốt thì phải giúp nuôi dưỡng thiện ý của nhóm người này.
Bài kệ 8
Như nhạn tướng quần 如 鴈 將 群
Tị la cao tường 避 羅 高 翔
Minh nhân đạo thế 明 人 導 世
Độ thoát tà chúng 度 脫 邪 眾
Như những con nhạn khôn ngoan giúp cả bầy nhạn vượt lưới bay cao, những con người cao minh phải dẫn dắt người đời vượt thoát lưới tà.
Bài kệ 9
Thế giai hữu tử 世 皆 有 死
Tam giới vô an 三 界 無 安
Chư thiên tuy lạc 諸 天 雖 樂
Phước tận diệc tang 福 盡 亦 喪
Ai rồi cũng phải chết. Cả ba cõi đều không an ổn. Chư thiên tuy đang hưởng lạc thú ở các cõi trời, nhưng khi phước báo đã hết cũng phải đọa lạc trở lại.
Bài kệ 10
Quán chư thế gian 觀 諸 世 間
Vô sanh bất chung 無 生 不 終
Dục ly sanh tử 欲 離 生 死
Đương hành đạo chân 當 行 道 真
Phải quán sát thế gian: hễ có sinh là có tử. Muốn lìa bỏ sinh tử, phải hành trì chánh đạo.
Bài kệ 11
Si phú thiên hạ 癡 覆 天 下
Tham lệnh bất kiến 貪 令 不 見
Tà nghi khước đạo 邪 疑 却 道
Khổ ngu tùng thị 苦 愚 從 是
Vô minh bao phủ thế gian, lòng tham che lấp không cho người ta thấy được sự thực, tà kiến khiến cho người ta xa lìa con đường chính, do đó mà khổ đau cứ tiếp tục trong u mê.
Bài kệ 12
Nhất pháp thoát quá 一 法 脫 過
Vị vọng ngữ nhân 謂 妄 語 人
Bất miễn hậu thế 不 免 後 世
Mĩ ác bất cánh 靡 惡 不 更
Còn một cái tệ hại lớn nữa của thế gian: đó là sự nói dối. Người đã lỡ nói dối một lần rồi thì cứ tiếp tục nói dối mãi, và cứ lặp lại mãi những lỗi lầm mà mình đã phạm.
Bài kệ 13
Tuy đa tích trân bảo 雖 多 積 珍 寶
Tung cao chí vu thiên 嵩 高 至 于 天
Như thị mãn thế gian 如 是 滿 世 間
Bất như kiến đạo tích 不 如 見 道 迹
Dù có chất chứa châu báu cao đến tận trời, tràn ngập cả thế gian thì cũng không bằng thấy được con đường đạo.
Bài kệ 14
Bất thiện tượng như thiện 不 善 像 如 善
Ái như tự vô ái 愛 如 似 無 愛
Dĩ khổ vi lạc tượng 以 苦 為 樂 像
Cuồng phu vi sở yếm 狂 夫 為 所 厭
Cái bất thiện mà nói là cái thiện, cái tham ái mà nói không phải là cái tham ái, cái khổ mà nói là cái vui, kẻ ngu phu dại dột bị hại vì những nhận thức đảo ngược như thế.